EF คืออะไร
เรากำลังหมายถึงทักษะการคิดเชิงบริหารจัดการของสมอง (Executive Functions) ผู้ที่มี EF ดี หมายถึง ผู้ที่มีทักษะในการคิดบริหารจัดการตนเองที่ดี
ทักษะการคิดเชิงบริหารจัดการของสมองเป็นเรื่องที่ทุกประเทศในโลกให้ความสำคัญและมีการค้นคว้าวิจัยอย่างแพร่หลายมากมาย จึงขอยกตัวอย่าง
นักวิทยาศาสตร์ที่ทำการวิจัยและให้ความหมายของทักษะการคิดเชิงบริหารจัดการที่ครอบคลุมความหมายที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน ได้แก่
- แอนเดอร์สันและคณะ (Anderson et al., 2002: 231) ให้ความหมายว่าเป็นกระบวนการคิดของสมองขั้นสูงที่ช่วยเชื่อมโยงประสบการณ์ในอดีตกับสิ่งที่กาลังทำอยู่ในปัจจุบันเพื่อช่วยให้บุคคลสามารถควบคุมความคิด อารมณ์ การตัดสินใจ รวมทั้งการกระทำต่างๆ ของตน ส่งผลให้บุคคลมีความมุ่งมั่นในการทำงานจนสามารถทำงานสำเร็จได้ตามเป้าหมายที่ตั้งไว้
- กิลเบิร์ตและเบอร์เจส (Gilbert & Burgess, 2008: 110) ให้ความหมายว่าเป็นกระบวนการคิดขั้นสูงของสมองส่วนหน้าที่ช่วยเอื้ออำนวยให้บุคคลเกิดพฤติกรรมใหม่ๆ และช่วยให้บุคคลสามารถเผชิญกับสถานการณ์ที่ไม่คุ้นเคยได้ เนื่องจากสถานการณ์ต่างๆ ในชีวิตประจำวันของเราย่อมมีความแตกต่างจากสิ่งที่เราเคยเจอมาก่อน ทักษะการคิดเชิงบริหารจัดการจึงช่วยจัดการกระบวนการทางความคิดเพื่อให้บุคคลเกิดพฤติกรรมใหม่ๆ ที่หลากหลาย เช่น การวางแผนอนาคตหรือการเปลี่ยนการกระทำจากสิ่งหนึ่งไปสู่อีกสิ่งหนึ่ง หรือการรู้จักหักห้ามใจต่อสิ่งยั่วยุต่างๆเพื่อให้บุคคลสามารถทำสิ่งต่างๆ ได้สำเร็จและมีจุดมุ่งหมายในชีวิต
- บานิช (Banich, 2009: 89) ให้ความหมายว่าเป็นความสามารถในการมีแรงต้านทานต่อสิ่งต่างๆ ที่ทำให้เราวอกแวก เพื่อช่วยกำกับพฤติกรรมของเราให้บรรลุเป้าหมาย และสามารถใช้ข้อมูลเพื่อประกอบการตัดสินใจ ส่งผลให้เราสามารถเผชิญหน้ากับสถานการณ์ใหม่ๆ ที่ไม่คุ้นเคยได้
- เบสท์และคณะ (Best et al.,2009: 180) ให้ความหมายว่า เป็นการทำงานของสมองส่วนหน้าที่ช่วยทำให้บุคคลสามารถตั้งเป้าหมายและควบคุมการทำงานของตนได้เป็นผลสำเร็จตามเป้าหมาย
โดยสรุป EF หรือทักษะสมอง EF หรือ ทักษะสมองส่วนการคิดเชิงบริหารจัดการ คือ กระบวนการขั้นสูงของสมองส่วนหน้า (Frontal Lobe)ที่เกี่ยวกับการจัดการความคิด อารมณ์และการกระทำที่ทำให้บุคคลสามารถเรียนรู้
ปรับตัวและกำกับตนเองจนบรรลุเป้าหมายและประสบความสำเร็จ
ทักษะสมอง EF
สำคัญอย่างไรต่อการพัฒนาเด็ก
นักวิทยาศาสตร์เชี่อว่าทักษะการคิดเชิงบริหารจัดการหรือทักษะสมอง EF
มีความสำคัญต่อความสำเร็จของมนุษย์ เพราะเป็นทักษะการคิดขั้นสูงที่ทำหน้าที่เป็นตัวเชื่อมต่อข้อมูลจากประสบการณ์ในอดีตเข้ากับปัจจุบัน ทำให้มนุษย์รู้สึกยั้งคิด ยั้งใจ ชะลอความอยาก กำกับพฤติกรรมและอารมณ์ของตนเอง
ทำให้รู้จักปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง และสามารถตัดสินใจ
และแก้ปัญหาจนทำให้เป้าหมายที่ตั้งใจไว้ประสบความสำเร็จได้
แม้งานวิจัยจะบอกว่ามนุษย์ทุกคนมีทักษะสมอง EF ติดตัวมาตั้งแต่เกิด และเริ่มพัฒนาขึ้นในเวลาไม่นานหลังปฏิสนธิ แต่มนุษย์ยังจำเป็นต้องมีการฝึกฝนต่อเนื่อง โดยการใช้ศักยภาพของสมองส่วนหน้าพัฒนาผ่านประสบการณ์การเรียนรู้ที่หลากหลายจนกลายเป็นทักษะการคิดเชิงบริหารจัดการที่ปลูกฝังอยู่กับชีวิตไปจนตายเปรียบเสมือนเป็นโครงสร้างพื้นฐานของบ้านที่มั่นคงแข็งแรงพร้อมรับการก่อร่างสร้างตัวในอนาคต
ภาพองค์ประกอบ9ด้านของทักษะสมองEF
เนื่องจากสมองมนุษย์มีการพัฒนาเร็วที่สุดในช่วง 3-6 ปีแรกของชีวิต
ดังนั้นในช่วยปฐมวัยจึงเป็นช่วงวัยที่จะพัฒนาทักษะสมองEF ได้ดีที่สุด สำหรับในช่วงวัยอื่นๆทักษะสมองEF แม้จะยังพัฒนาได้ แต่ก็จะไม่ได้ดีเท่ากับช่วงปฐมวัย และเมื่อสมองส่วนหน้าเติบโตเต็มที่แล้วอัตราการเติบโตของทักษะสมองEF ก็จะลดลงเล็กน้อยก่อนที่จะค่อยๆ คงที่ไปจนถึงวัยสูงอายุ
ดังนั้นในช่วงปฐมวัยหรือ 3-6 ปี จึงเป็นช่วงเวลาที่สำคัญและเป็นโอกาสทองที่ผู้ใหญ่จะต้องช่วยกันพัฒนาทักษะสมองEF ให้เด็กๆให้เต็มศักยภาพ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ทั้งต่อตัวเด็กเองและเป็นประโยชน์ต่อสังคม เพราะทักษะสมองEF จะทำให้เด็กคิดเป็น ทำเป็น เรียนรู้เป็น แก้ปัญหาเป็น ปรับตัวได้และประสบความสำเร็จทั้งในเรื่องกิจวัตรประจำวันส่วนตัวและเรื่องการเรียน
เมื่อเด็กๆ เติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ ทักษะสมองEF จะช่วยกำกับให้เขาดูแลตัวเองได้ เอาตัวรอดจากสถานการณ์ยากลำบากได้ สามารถตั้งเป้าหมาย จดจ่อ วางแผนจัดระบบ คิดยืดหยุ่นพลิกแพลงเมื่อสถานการณ์เปลี่ยน ไม่ยึดติดตายตัว มีความอดทนและพยายาม เมื่อเจอปัญหาและอุปสรรคๆต่างๆก็ยืนหยัดต่อสู้ ล้มแล้วลุกขึ้นสู้ใหม่ ทำต่อจนจบโดยไม่เปลี่ยนเป้าหมาย นอกจากนี้ทักษะสมองEF ยังช่วยในการกำกับอารมณ์ ทำให้ชะลอเวลาและยั้งคิดไตร่ตรองจนทำให้ทำงานจนสำเร็จได้ตามแผน
จึงกล่าวได้ว่าการพัฒนาทักษะสมองEF เป็นการสร้างทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพและมีคุณค่าต่อสังคม ช่วยให้บุคคลประสบความสำเร็จทั้งในเรื่องส่วนตัว อาชีพการงาน ความสัมพันธ์กับครอบครัวและสังคม บุคคลที่มีEF ดีจะสามารถช่วยดูแลสังคมไทยและสังคมโลกต่อไปในอนาคต นับเป็นการลงทุนทรัพยากรมนุษย์ที่คุ้มค่ามากกว่าการมาตามแก้ไขปัญหาสังคมในภายหลัง